Dagblad "De Morgen"
Ik lees De Morgen pas s'middags of zelfs s'avonds. Dat is geen probleem, want het is een goede krant. Ondanks het feit dat hij klein is. Ik bedoel: Weinig oplage, dus weinig personeel. Maar toch geroepen om niet alleen lokale-, provinciale-, gewestelijk/Vlaamse-, maar ook nationale (federale) en internationale nieuwsfeiten te brengen. Dat lukt ze wonderwel. En er hangt nog intelligent commentaar aan ook. Daarenboven zijn er ook nog de voortreffelijke culturele en literaire pagina's.
Ik geef het je te doen. Slechts een half land beschikbaar. Hevige concurrentie van streekbladen en van het veel grotere "Het Laatste Nieuws", alsmede van de (ex-) katholieke "De Standaard". Sinds Paul Goossens in de tachtiger jaren het zieltogende Gentse BSP-partijdagblad "Vooruit" en aanhangende edities ombouwde tot een onafhankelijke progressieve krant, sinds "De Morgen" verschillende keren bijna failliet was, is er nu sinds een behoorlijk aantal jaren een leesbaar Nederlandstalig dagblad, in Brussel gevestigd, dat stabiliteit vertoont en langzamerhand aan lezerstal wint. "De Morgen" lijkt qua losse toon een beetje op "Het Parool", maar is minder gefixeerd op één enkele stad.
België
Behalve een klein afzetgebied en veel concurrentie, bestaat er nog een andere grote handicap: De belgische politiek is wellicht interessant en exotisch, maar uiterst vervelend en stroperig. Belgen hebben trouwens van nature, veel meer dan Nederlanders, de neiging om zich niet met de landsregeringen (er zijn nu 7 ministersploegen) te bemoeien, zolang de laatste hen met rust laten. Een erfenis van meerdere eeuwen vreemde overheersing? (Bourgondiërs, Spanjaarden Oostenrijkers en tot 1830: Hollanders). Voor de Vlamingen geldt dan bovendien nog, dat ze het zelfstandige Belgische koninkrijk van na 1830 nauwelijks als het hunne konden beschouwen. Kerk en Franstaligen hadden het voor het zeggen. Pas na de Eerste Wereldoorlog kwam Vlaanderen economisch, cultureel en democratisch langzamerhand aan zijn trekken.
Tel daarbij op : De frustratie van de harde repressie van na 1944 tegen, vooral de 'kleine', Vlaamse collaborateurs. Het ging daarbij in hoge mate niet om overtuigde fascisten en nog minder om Jodenhaters, maar om kleine luiden, die in de Duitse bezetting een kans zagen, om het Franse juk helemaal af te schudden. Althans, dat was, wat Vlaams - nationalistische leiders hun probeerden Diets te maken.
Vlaamse emancipatie geslaagd
Maar de emancipatie van het nederlandstalige deel van België ging onstuitbaar verder. Het Noorden van het land moderniseerde zich, industrialiseerde en ontwikkelde een ruim pakket kleine- en middelgrote ondernemingen, terwijl de oude zware insdustrieën van Wallonië wegzakten en tegenwoordig vrijwel geheel verdwenen zijn. In de tweede helft van de zestiger jaren werd, niet geheel toevallig onder meer onder leiding van genoemde Paul Goossens, bij voorbeeld, na lange en harde strijd, de tweetalige Leuvense R.K. Universiteit van Leuven "ontdubbeld". De Franse afdelingen gingen dertig kilometers verderop, net over de taalgrens, naar een soort satelliet-universiteit, "Louvain-La-Neuve" bij Waver (Wavre). In Antwerpen, Gent en Brugge verdween de Franstalige elite, terwijl in Brussel een 'Front de Défense des Francophones" (FDF) ontstond (en groeide), dat (nog steeds) streeft naar een "ontdubbeling" van heel Brussel, maar dan onder verdrijving van het Nederlands als gelijkwaardige taal aan het Frans, dat de meerderheid van de autochtone Brusselaars spreken.
Het Vlaamse nationalisme (of: particularisme) heeft altijd sterk geleden onder een wat griezelige retoriek van bloed en bodem ("Dietse" cultuur, verheerlijking van het traditionele boerenleven). Niet verwonderlijk, dat in de marge daarvan, ronduit extreem-radikale partijen konden voortkomen als het "Vlaams Blok" (nu: "Vlaams Belang"), dat al jaren goed is voor rond 25% van de Vlaamse stemmen. Nu er weinig meer te eisen valt aan de Belgische staat voor Vlaanderen, behalve dan totale onafhankelijkheid, richt de woede en frustratie zich op andere "vreemde" elementen in het gebied: Immigranten, Moslims.
Vlaamse politici, angstig achteromkijkend naar het VB, rijden zich vast
De regeringscrisis van dit moment in België wordt mijns inziens veroorzaakt doordat de traditionele partijen, onder en boven de taalgrens, in de afgelopen jaren veel te veel hebben toegegeven aan de symboolpolitiek die de radikalen eisen. Vlaanderen's meestal grootste partij, de Christelijke CD&V, is een "kartel" gaan vormen met de NV-A, de grootste opvolgster van de Volksunie. De SP.A kartelleert met "Spirit", een kleinere, links-liberale, loot van de Volksunie. De Franstalige liberalen van de MR zijn gefuseerd met het FDF. Met de hete adem van het VB in de nek, nemen alle Vlaamse grote partijen nu standpunten in, waarvan ze konden weten, dat ze niet via de traditionele Belgische weg van koehandel kunnen worden weggemasseerd. De Walen daarentegen, beginnen langzamerhand in de positie te geraken, waarin hun Vlaamse landgenoten vroeger verkeerden: Ze zijn armer, worden overheerst door de Nederlandstalige meerderheid (denken ze) en worden slecht en corrupt bestuurd door traditionele elites die soms maffia-achtige vormen aannemen (moord op socialistenvoorman Cools in Luik, 1991; het corruptienest van Charleroi dat momenteel uitgemest wordt). In combinatie met het onverzoenlijke militantisme van een belangrijk deel van de Brusselse franstalige bourgeoisie, leidt dat eveneens tot een radikalisering en tot particularisme.
Gewone Belgen dramatiseren niet en passen "débrouille" toe
Overigens is het zo, dat in de meeste delen van België de gewone mensen zich niets aantrekken van het taal-particularisme. Daarin lijken Vlamingen en Walen op elkaar als twee druppels water: Ze zijn débrouillards, ze redden zichzelf wel en zetten de tering naar de nering. In de provincie Luxemburg en trouwens in alle toeristengebieden in de Ardennen, waar veel Vlamingen en Nederlanders komen en huizen bezitten, wordt vrolijk de klant tweetalig bediend. Nederlandstalige opschriften, die in gevoelige gebieden in en rond Brussel ophef zouden veroorzaken, zien we er meer en meer. Hetzelfde geldt voor de belgische kust, maar dan omgekeerd: Veel Franstalig bezoek - de bediening is perfect tweetalig en zonder problemen.
Opkomst van anti-particularistische tegenkrachten: Brussel
Een geluk bij het ongeluk van de huidige impasse, zal misschien zijn, dat het weldenkende deel van de Vlaamse natie, 400 schrijvers, intellectuelen en sportlieden, een open brief heeft ondertekend met een oproep om een einde te maken aan het surrealistische spel van de vastgereden politici. Daarmee is het "belgicisme", dat tot nu toe voorbehouden was aan een losse verzameling oude en conservatieve nostaligici met uiteenlopende motieven, plotseling hip, modern en "cool" geworden.
Ik ben van mening, dat het goed is, dat nu eens "aanvallend" wordt opgetreden tegen de angsthazerij die alleen maar de woekering van het VB en consorten aanmoedigt. Tegen dergelijke bewegingen (zie ook Wilders in Nederland) helpt doodzwijgen, meebuigen, dubbeltongig spreken helemaal niet. Integendeel. Hetzelfde is al een tijdje aan de gang in Brussel, waar een progressieve Vlaamse elite van politici, zakenmensen en kunstenaars zich keert tegen de claims van zowel Franstalige- als Nederlandstalige doordouwers. Zij pleiten voor een specifieke Brusselse "Communauté" (Gemeenschap), die het feit van de tweetaligheid aanvaardt, uitbuit, en losmaakt van de preoccupaties van de provinciale politieke elites. Gelukkig zijn er ook heel wat Franstalige Brusselaars die er zo over denken. Symbool daarvan zijn de Belgische nationale vlaggen die bij voorbeeld in de deelgemeente Wolowe-St-Lambert aan de particuliere balkons hangen.
Het is dan ook niet toevallig, dat juist in "De Morgen" het initiatief van de 400 grote aandacht op de eerste pagina kreeg. Samen met de dromerige, maar o zo pakkende kleine kolommetjes van Camps&Dewulf op diezelfde pagina, samen met toon en strekking van de hoofdredaktionele commentaren (niet gewichtig, down-to earth) en samen met de relativerende toon die het blad weet aan te slaan, wordt deze import-Brusselaar elke middag aangemoedigd en geïnspireerd door De Morgen.(Uit 'huibslog', 29.9.07)
