Frank Bovenkerk zet de klok gelijk

In de tachtiger jaren, een donkere benedenverdieping van het Ministerie van Binnenlandse Zaken aan de Schedeldoekshaven in Den Haag: daar kruiste ik soms de weg van minderhedenspecialist Frank Bovenkerk (foto Vincent Mentzel, NRC-Handelsblad).
Onder leiding van Henk Molleman, pionier van een moderne aanpak (ja, van aanpakken überhaupt) van de integratie van immigranten, was daar de "Directie Coördinatie Minderhedenbeleid" ontstaan: een "vreemde eend in de bijt" binnen het formalistische Directoraat-Generaal Binnenlands Bestuur. Het waren mijn tropenjaren in de ambtenarij, maar ook de ontdekking, dat minderhedenbeleid niet een kwestie was van "Turkenmoeders" en amateur-alfabetiseringstypes, noch van rozige muliticulti-dromen of van de gelijkhebberij van antiracismecomitejers.
Groot (althans: minder klein) geworden in de wirwar van de bijkans onbegrensde mogelijkheden van de Amsterdamse gemeentepolitiek, vond ik een inspirerende makker in de vaak irritante persoon van Henk Molleman (1940-2005). Ondanks zware lichamelijke problemen (bijna blind), bleef de man bezeten van één, nog steeds: geniaal, idee, namelijk, dat de oplossing van de te trage emancipatie van immigranten ligt in een directe, nabije, dus door de gemeenten gestuurde-, aanpak van uitsluitingsprocessen - niet alleen die van minderheden, maar van hele bevolkingsgroepen, samengeklonterd in stedelijke "probleemwijken". Zodoende ging "minderhedenbeleid" wel heel sterk lijken op een dynamische hervorming van het sectoraal verkokerde overheidsbeleid. Een revolutie, waarbij op door gemeentelijke projectleiders met grote volmachten probleem-gestuurd tewerk zouden gaan.

De weerstand hiertegen, binnen en buiten de Directie, was enorm. Frank Bovenkerk, die, in het grote en intelligente interview dat hij had met mijn favoriete schrijver-denker-essayist Bas Heijne in het april-Magazine van de NRC, eraan herinnert, dat hij in de eerste helft van de tachtiger jaren nog behoorde tot de "politiek-correcten" die geen kwaad over minderheden wilden horen, noch, als ze het tegenkwamen, publiceren, Bovenkerk dus, vond die idee in 1982/83 technocratische dwaasheid. Hij behoorde, als zovelen in die tijd, tot het genus van de moreel gemotiveerden en meende dat bestrijding van xenofobie en stimulering van samen-doen voor minderhedenbeleid voldoende was.

Er hing inderdaad een geurtje van Den-Uylse "maakbaarheid van de samenleving" aan de idee, het idée-fixe, van Henk Molleman, PvdA-Tweede-Kamerlid tijdens het kabinet-Den Uyl. Oorspronkelijk was er helemaal niet gedacht aan de zelf-organisatie op gemeenschappelijke onderwerpen en belangen in de stadsdelen. Het "particulieer initiatief" lag achter de horizon en werd vereenzelvigd met landerige buurthuizen, bevolkt door CPN-recruten die voornamelijk in actie kwamen voor "meer poen om welzijnswerk te doen".

Toch is de geïntegreerde, globale, op alle bewoners gerichte, wijkenaanpak er toen gekomen, langs een weg die ik elders nog wel eens uitgebreider zal beschrijven. De tegelijk hilarische- en exemplarische geschiedenis van de regeringsnota "Buitenkans", die op basis van wijk-beschrijvingen, de basis legde voor het "territoriale minderhedenbeleid" is te betekenisvol, om hier even af te doen.

In 1985 of 1986 trok Frank Bovenkerk naar Amerika en kwam terug met de vaste overtuiging, dat de zaken veel strenger moesten worden aangepakt. Wettelijk vastgelegd voorrangsbeleid voor immigranten, zelfregistratie als etnische minderheid (om de -verboden- overheidsregistratie als zodanig te omzeilen) en werkgevers en schoolleiders met harde middelen dwingen om een minimum-percentage leden van minderheidsgroepen aan te nemen. Min of meer, zoals het ook met de emancipatie van vrouwen is gegaan. Maar, in ruil daarvoor, ook een striktere aanpak van afwijkend gedrag bij de minderheden zelf. In het kader van deze nieuw-gewonnen nuchterheid, specialiseerde Bovenkerk zich in de criminologie (vanuit de sociologie, meen ik), maar miste een aanstelling als hoogleraar aan de Utrechtse universiteit in de sfeer van immigrantenonderzoek, en moest de meer mainstream-georienteerde Han Entzinger laten voorgaan.

Als criminoloog verdween hij uit mijn gezichtsveld. Onaangenaam werd ik enige jaren later getroffen door de rücksichtsloze wijze waarop hij criminaliteitscijfers binnen de Turkse immigrantengemeenschap veralgemeniseerde voor de Commissie-Van Traa inzake de georganiseerde criminaliteit in Nederland. Zonder het met zoveel woorden te zeggen, lijkt hij, in het interview, spijt te hebben van het effekt dat zijn optreden, achteraf, rond de Fortuyn-hype had gekregen. Natuurlijk had Bovenkerk dat effect niet voorzien, niet kunnen voorzien. In die zin moet ik (ook achteraf) erkennen, dat er beter geluisterd had moeten worden naar Frank Bovenkerk's suggesties op dat moment, nog jaren voordat, ook bij links Nederland, via Scheffer's noodkreet, het te late besef doordrong, dat er iets grondig mis aan het gaan was (zij het niet op de manier die Scheffer veronderstelde, en nog steeds veronderstelt).

En zo komen we bij de opmerkelijke analyse die Bovenkerk (en Heijne) geven van de huidige Nederlandse ziekte. Een evenwichtig beeld, dat uitmondt in:

"[..]De Nederlandse obsessie met iemand's culturele achtergrond heeft volgens mij vooral te maken met de traditionele verzuiling. Men ziet de samenleving verdeeld in blokken die een zekere mate van soevereiniteit hebben. Mensen die anders zijn dan wij moet je als zodanig accepteren, maar je gaat je ook niet te veel in elkaar verdiepen. Dat brengt het gevaar van stereotypen met zich mee. En dat gevaar is nu groter dan ooit."

En zo is het. Bovenkerk en ik, zei de gek, die elkaar 25 jaar lang passeerden als schepen in de nacht, koersen die elkaar toch geregeld kruisten, maar nooit samenvielen, we vinden elkaar nu (voorlopig?) in de analyse, dat de tegenwoordige problemen vooral (maar niet alleen) typische problemen van de Nederlandse cultuur zijn. Of, als je dat woord wil vermijden, van de Nederlandse geschiedenis, die een geschiedenis van poldergemeenschappen is, gesublimeerd in stedelijke communauteiten, in religie en in eigenwijsheid.
Maar gelukkig ook in een vermogen tot zelf-organisatie en een onbevooroordeelde blik op concrete dingen. De Hollander is even onthand tegenover staatsmacht, een vreemde eend in de bijt van zijn wereld, als de Pruis. Als het gewone negéren niet helpt, begint men wild om zich heen te slaan, of kruipt men in zijn schulp. "Een Hollander is een mof, die melk drinkt". (Citaat uit "Wij Blijven Hier", webdiskussieforum van jonge moslims in Nederland.)

Mensen van verschillende "zuilen" bijeenbrengen voor concrete belangen en doelen, lukt, als er nieuwe, polderachtige, kaders worden gedefinieerd, bij voorbeeld: de stadswijk als gezamenlijke polder. Dan zijn, net als in de laatste fase van het verzet in 40-45, de zuil-onderscheidingen opeens minder relevant. En dat was, en is nog steeds, de inzet van het territoriale "achterstands-beleid". Van de probleem-, knelpunt- en lokale sterkte-gestuurde projecten die mensen aansporen om uit hun zuilen te breken.

Ik ben voor de samenhang van dit stuk wel heel snel naar de conclusies van Bovenkerk (en van mij) opgeschoven. In een volgende post ga ik in op andere behartigenswaardige zaken die in Bas Heijne's stuk aan de orde komen en hoe die passen in het heftige standpunten-debat dat in Nederland gaande is.

Bos wil het goede, maar met verkeerde middelen

Als Het Parool van vandaag het allemaal goed weergeeft, hebben we nu echt met een nieuwe Blair te doen in de Nederlandse politiek. Zijn naam is Bos. Wouter Bos. Beoogd minister-president in 2007.
Ik heb met hem hetzelfde plezier en dezelfde problemen als met zijn grote voorbeeld.
De onderliggende intentie van wat hij zegt, het "fatsoen" ervan, zoals het in het PvdA-beginselmanifest van vorig jaar omschreven staat, bevalt me zeer. Ook de moed, die hij met Tony Blair deelt, om vooruit te denken, feiten te aanvaarden en daaruit consequenties te trekken, in plaats van in een defensieve kramp te vervallen, trekt me aan.
Maar wat me tegenstaat, is het "Thatcher-light" populisme, waarmee wordt geargumenteerd. Dat kan ècht niet.
Het op zich verlichte-, en produktieve idee, om doorwerken na het 65e jaar te bevorderen voor mensen die niet òp zijn door een zwaar beroep (ik werd 1 april 65 en ik zou o zo graag willen, dat dat nu al kon!), gecombineerd met een intensievere levensloopbegeleiding, juist ook voor de laaggeschoolden, is prima. Ik sta aan je kant, Wouter, om de moeilijke diskussies aan te gaan met de vakorganisaties, ook de mijne-, die, begrijpelijkerwijs, uitgaan van "je weet wat je hèbt, en niet wat je krijgt".
Maar hoe is het in godsnaam mogelijk, dat een ex-staatssecretaris van Financiën, die dus beter zou kunnen weten, komt met het argument (Het Parool, 28.04.06):

Bos wil verder af van de 'perverse solidariteit' dat arm meebetaalt aan rijk. De gratis studiefinanciering moet veranderen in een sociaal leenstelsel waarin rijke studenten hun leningen moeten terugbetalen. ''Nu betaalt de slager op de hoek mee aan de studie van een advocaat,'' aldus Bos.

Oproep tot belastingstaking à la Zalm? - De slager om de hoek, die tegenwoordig meestal een werknemer of franchisenemer is van een grote winkelcombinatie, betaalt belasting naar zijn inkomen. Dat wordt voor honderdduizend dingen gebruikt. Onder anderen om de permanente edukatie en de bijscholingen te betalen die bij de levensloopregeling horen. Maar ook de politie, die zorgt dat hij niet bestolen wordt, de veterinaire inspectie, die zorgt dat zijn waren geen schade aanrichten, bij de klanten, enz. Daar betaal ook ik aan mee, die in een ander land woon, dus niet beschermd word door de Nederlandse politie en die ook geen klant is bij Bos' slagervriend. Ik dacht dat het beginsel van belastingen (in tegenstelling tot bestemmingsheffingen, zoals de AOW, de ziektekostenpremie, enz.) nu juist was, dat de belastingbetalende burgers de besteding van die middelen overlaten aan de gekozen volksvertegenwoordigers, die immers het budgetrecht hebben en geacht worden het algemeen belang te dienen. Gaat de slager om de hoek bepalen, of mijn dochter gaat studeren, en, zo ja, wat voor studie?
Bos weet best dat zijn slagersargument onzin, en zelfs gevaarlijk voor de democratie, is.
Dat kan nog duidelijker worden aangetoond, als we kijken naar de hypotheekrente-aftrek, waarover Bos het ook heeft:

Hij wil ook dat de hypotheekrente aftrekbaar is tegen het belastingtarief van 42 procent, in plaats van de huidige maximale 52 procent.

Kijk, als het nu gaat om een schandalige inkomensoverdracht van arm naar rijk, dan is het wel de hypotheekrente-aftrek, die alleen in Nederland bestaat. Al sinds tientallen jaren. Om daarvan te kunnen profiteren, moet je in een hoge inkomensklasse vallen. Alles (en het is veel) wat de rijken minder betalen, moet op de één of andere manier door allen worden opgebracht. Het systeem verrijkt ook nog bovenmatig banken, hypotheekverstrekkers en onroerend-goed-eigenaars, daar de prijzen van onroerend goed zich naar boven hebben aangepast aan de kunstmatig verhoogde vraag (in gedachten trekt men immers bij de beslissing tot koop en hypotheek-aanvraag alvast de "winst" van de hyptheekrente-aftrek van de maandelijkse kosten af). Gaan van een maximum van 52% belastingplichtigheid naar één van 42% (en dat waarschijnlijk dan nog alleen voor nieuwe hypotheekverstrekkingen), is voor de slager van Bos een wel heel schrale troost.
Kortom, het is goedkoop populisme, dat gaat ten koste van de versterking van het onderwijs (de beurzen) en van de noodzaak, om minder kapitaal (spaargeld) vast te leggen in (consumptief) onroerend goed en meer, veel meer, in investeringen voor modernisering van bedrijven en het creëren van nieuwe-.
Er zit ook een vals element in, dat we vaak bij Blair zijn tegengekomen, namelijk, de armen verantwoordelijk maken voor hun situatie. "Had je maar rijk moeten zijn." Blair, die ongehuwde tienermoeders verweet, dat ze "leven op kosten van de fatsoenlijke burger".
Dit alles maakt deel uit van het verdwijnen van het nationaal-statelijke platform van solidariteit, zoals het, om overigens eigenbatige redenen, door de slimmere bourgeoisie aan het eind van de negentiende eeuw in de ene Europese staat na de andere is gecreëerd. Bij de "gewone man", die Bos graag en vaak citeert, bestaat inderdaad geen abstracte solidaire moraliteit. (En bij de minder gewone man trouwens ook niet.) Daarop gaan leunen, in plaats van te denken aan nieuwe niveaus van soldariteit, die niet of minder abstract zijn, is, naar ik steeds meer geloof, het grote manco van het Blairisme.

(Zie mijn post over de achtergronden van verdwijnende sociale bescherming in "L'Europe Chez Soi" [FR] en mijn komende commentaar op de "minder Europa"-standpunten van de PvdA in "In Europa Thuis")

Een politiek statement in de goede richting, maar met verkeerde-, heel verkeerde-, onderbouwing!

(Foto Wouter Bos ontleend aan PvdA-website)

Verwerking moord: België-Nederland 1-0

Vorige week zondag is Joes, 17 jaar, neergestoken op het Centraal Station van Brussel. Twee jongens eisten z'n MP3-speler op. Toen hij die niet zonder meer afgaf, is hij neergestoken en aan de steekwond overleden. De beelden van de bewakingscamera's deden vermoeden dat de aanvallers Noordafrikanen waren. Koren op de molen van het Vlaams Belang, natuurlijk.
Maar zie: de vrienden en de familie van de jongen keerden zich van begin af aan resoluut tegen elke partijdige uitbuiting van de tragische gebeurtenis, vooraanstaande allochtonen namen het voortouw voor een stille mars door Brussel. Die vond afgelopen zondag plaats en trok 80.000 deelnemers. Uit Noord en Zuid. Waardig. Zonder spandoeken en zonder partij- of geloofsindicatie. Het was zowel een waardig protest tegen de toenemende onveiligheid, de waanzin van het consumentisme en het falen van de begeleiding van jongeren, als ook een verdiende slag in het gezicht van allen die elke negatieve ontwikkeling met alle geweld willen toeschrijven aan (islamitische) immigranten. Het VB had zich tevoren al gewonnen moeten geven: het raadde zijn aanhangers af om mee te lopen in de stoet.
Op dat moment dacht iedereen nog dat het om Marokkanen ging.
Het Belgische volksoptreden was dus tegelijk een indrukwekkend protest tegen racisme en xenofobie. De inzet deed aan de enorme "Witte Mars" van 1996 denken.
Wat een verschil met het huidige Nederland!
Als het in Nederland was gebeurd, waren de verontwaardigde anti-islamitische commentaren van opinieleiders en politici niet van de lucht geweest. Natuurlijk niet zo openlijk racistisch als het Vlaams Blok, maar toch in de sfeer van: "Zeggen wat je denkt!"
Afshin Ellian zou de nodige citaten uit de Koran hebben gedebiteerd om aan te tonen, dat het gedrag van de rovers gebaseerd zou zijn geweest op uitspraken in dat boek. Scherpere controle op moslim-jongeren zou één van de items zijn geweest.
Ik kan niet anders doen dan triest vaststellen, dat de beschaving bij de meeste Belgen dieper zit dan bij de meeste Hollanders ...
Als het verhaal niet zo triest was, zou men zich bijna kunnen verkneukelen over de uitkomst: Het waren naar alle waarschijnlijkheid jongetjes van Poolse afkomst, die de daad pleegden, blijkt nu. Verdere details zullen de komende dagen bekend worden.
Maar als je de anti-Turkse hetze in Nederland (na de zinloze moord van een gestoorde jongen op één van zijn leraren) vergelijkt met de terughoudendheid en de resolute afwijzing door de meerderheid van de Belgen van elke racistische uitbuiting van de zinloze moord op Joes - dan kun je niet anders dan de uitslag vaststellen: België 1, Nederland 0.

1 Land, 1 Samenleving: Nu ondertekenen!

Niet alleen links, maar ook fatsoenlijk rechts in Nederland komt de "schuilkerk" uit!
De tekst van het manifest "één land, één samenleving", eind maart gepubliceerd door onderstaande politici, is dan ook echt Nederlands: wollig.
Maar dat doet er niets toe.
Eindelijk komt het protest op gang tegen de beschamende xenofobie-profiteurs in de politiek en in de regering-Balkenende.
Je kunt nu mee-ondertekenen.
Ik hoop erg dat je het doet.
Vandaag (20 april) waren er bijna 4.500 handtekeningen gezet op de speciale website die hieronder gelinkt is.
Het is heel makkelijk. Invulformuliertje en e-mail bevestiging.
DOEN!

Samenvatting van het manifest:

Ondergetekenden maken zich grote zorgen over de gepolariseerde verhoudingen tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Nederland: moslims en niet-moslims, allochtonen en autochtonen. De harde toon van het politieke en maatschappelijke debat enerzijds en het extremistische gedrag van een aantal moslims anderzijds hebben de angst voor elkaar en het wederzijdse wantrouwen versterkt. Het risico van een verscheurd Nederland legt een zware hypotheek op de toekomst van het land. Bij spanningen, conflicten en botsingen is niemand gebaat. Wij zijn allen verliezers. Samen met u willen wij deze funeste ontwikkeling keren en zijn daarom met de beweging “één land, één samenleving” gestart. Wij zetten ons in voor fatsoenlijk, open en vreedzaam samen leven, met respect voor elkaar en voor de democratische rechtstaat. Wij nodigen u uit om zich bij deze beweging aan te sluiten. Ter wille van de toekomst van Nederland!

Hans Dijkstal
Bas de Gaay Fortman
Jos van Kemenade
Anja Meulenbelt
Tineke Lodders
Rinus Penninx
Mohamed Rabbae
Jan Terlouw
Karsten Veling

Klik hier voor het manifest...

powered by performancing firefox

WRR-rapport: Kill the Messenger!

Het zou overdreven zijn om te zeggen, dat de laatste weken een feest zijn voor schrijver dezes, maar de stroom goed nieuws rijst al meer en meer.
Terwijl ik afgelopen week verbleef in een nòg verder weggelegen buitenland dan België, verscheen het rapport van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) over de Islam en de betekenis van ontwikkelingen daarin voor de democratie, met name in Nederland.
Na de electorale afgang van VVD, CDA en Postfortuynisten op 9 maart bij de gemeenteraadsverkiezingen en het machteloze, rancuneuze getater van de anti-islam-intellectuelen dat daarop volgde, kregen we de 'coming out' van Dijkstal, samen met een aantal belangrijke figuren uit diverse democratische partijen met een scherpe waarschuwing aan het kabinet-Balkenende, dat het op weg is om maatschappelijke tegenstellingen te ideologiseren en de maatschappij te verdelen.
Nu komt daar de WRR overheen met een nuchter rapport, dat, als ik de persberichten goed begrijp, ongeveer de redenering van Olivier Roy, de Franse Islam-deskundige, volgt. Over het rapport kom ik nog te spreken, als ik het helemaal gelezen heb.
Maar een klein feestje over de Hirsi Ali's (en Bolkesteins, wacht maar even af, dan komt-i uit de hoek!) en natuurlijk de CDA-fractievoorzitter, die allemaal, als door een wesp gestoken, de ongewenste boodschappers van de WRR gingen aanvallen, zo een klein feestje mogen we ons veroorloven!
Ik begrijp best dat ze boos zijn. Tot nog toe heeft (in Nederland) niemand met enig gezag op grond van deskundigheid, het aangedurfd om hun vooroordelen neer te zetten voor wat ze zijn: vooroordelen, demagogie. Het feestje wordt dan ook enigszins gedempt door het besef, dat Links zich niet behoorlijk verzet heeft, weggekropen is in de linkse schuilkerken, en dat het dus een clubje a-politieke wetenschappers heeft moeten zijn, dat de volgende knuppel in het hoenderhok werpt.
Maar goed. De knuppel is geworpen. En de hoenders stuiven op.
Voorzover ik heb gelezen, is er van wetenschappelijke weerlegging geen sprake. Nee, de boodschapper van het onwelkome nieuws wordt onder vuur genomen. Toch denk ik niet, dat die afleidingstaktiek deze keer zal werken.
Waarom?
De verklaring ligt bij het toenemende isolement van Hirsi Ali.

• Haar authentieke 'kruistocht' tegen de misstanden in islamitische landen, die een kruistocht tegen de Islam als zodanig is geworden, is mij sympathiek. Haar aanpak verdient het om te worden uitgebreid naar een compromisloze strijd tegen àlle gedachtensystemen, die onder het mom van goddelijke of filosofische openbaring, ongelijkheden rechtvaardigen of zelfs bevorderen. Ik denk aan de 'invisible hand' van Adam Smith, theoreticus van de nationale marktwerking: een pure sjibboleth, geschikt om economische ongelijkheden niet alleen in stand te houden, maar ze zelfs te verscherpen. In het rechtssysteem dat de economische theorie van Adam Smith en diens navolgers vooronderstelt, komt er geen vrouw aan te pas! De economische rol van de vrouw wordt stilzwijgend als een "kostenpost" opgevoerd, haar daarmee veroordelend tot economische onmacht en dus afhankelijkheid van de man als markteconomisch subject!

Hirsi Ali isoleerde zich heel zichtbaar, toen ze teleurgesteld reageerde op de vonnissen in de Hofstad-zaak. Niet de romantische islamistische dwepertjes had ze veroordeeld willen zien, maar de Islam zelf. Volkomen logisch, vanuit haar gedachtengang. Misschien zag ze op dat moment zelf heel even het gevaar, waarvoor ze al die tijd blind is gebleven, van een racistische, xenofobe hetze tegen iedereen die met de Islam geassocieerd kan worden. Want dàt is niet wat ze al die tijd bedoeld heeft. Wat ze wil, is dat de Islam pijnlijk gestraft wordt en dat het verboden wordt, om daarvan lid te zijn of zo iets.
Maar zo werkt de 'Invisible Hand' niet. De Nederlandse rechter zal geen arrestatiebevelen uitvaardigen tegen de leden van het Saoedische vorstenhuis en hun perverse islamitische wetsgeleerden. De 'Invisible Hand' pakt de grijpbare kleine ondernemer, de goedgelovige plaatselijke kruidenier in islamistisch radicalisme en schept zo steeds meer ruimte voor de Albert Heijns en de Wal-Marts, die individuele terreur niet nodig hebben om ongelijkheid in stand te houden.

Op Ajaan Hirsi Ali komen we hier nog terug. Voor dit moment is belangrijk, dat Verdonck, Bolkestein en het CDA haar steeds minder kunnen gebruiken, om hun eigen demagogie achter te verschuilen. Steeds duidelijker wordt, dat het overgrote deel van de moslims even veel of weinig democraat zijn als het overgrote deel van de christenen of de ongelovigen.

De poging, gedaan na 9 maart, nota bene ook door PvdA-lid Paul Scheffer, om de winst van de PvdA, voorzover toe te schrijven aan stemmen van immigranten, als vrijwel illegitiem te bestempelen, dus die stemmen niet mee te laten tellen voor de verdeling van de macht (is er iets ondemocratischer denkbaar?), is al jammerlijk verzand. Al zal dit soort redenering zeker nog lang nazeuren bij teleurgestelde fortuynisten.

Het valt dus te verwachten, dat Hirsi Ali binnen een jaar zal struikelen over haar onbruikbaarheid voor verdere demagogie. Zal rechts een nieuwe Jeanne d'Arc vinden? Best mogelijk. Misschien wel in de persoon van kandidaat partijleider Verdonk.

Daarom is het hoog tijd, dat de PvdA duidelijker stelling neemt en, bij voorbeeld, de aanvallen op de WRR stevig pareert. Geen opportunisme hier, s.v.p.

Tussen de Erflaters

Denkend aan Holland, zie'k brede rivieren
Traag door oneindig laagland gaan...

Denk ik aan Holland in de nacht,
dan word ik om m'n slaap gebracht.

Hendrik Marsman en Heinrich Heine ("Als de wereld vergaat, ga ik naar Holland, want daar gebeurt alles 30 jaar later") - twee dichters, die de lage landen bijde zee verstonden.

"De Lage landen bij de Zee" was ook de titel van het geschiedboek van Jan en Annie Romein, bedoeld als cultuurbewust tegengif tegen het opkomende fascisme van de dertiger jaren, dat trachtte de Nederlandse geschiedenis voor zich te monopoliseren tegen de toenmalige "linkse cultuurrelativisten".

Hun andere boek uit die tijd is: "Erflaters van Onze Beschaving". Een "Profiles in Courage" waarin grote figuren uit de Nederlandse geschiedenis in het zonnetje worden gezet.

Al met al een heel wat indrukwekkender productie dan wat in 2004/5 de krampachtige en overhaaaste pogingen tot het instellen van een "canon", een historische "must-know", hebben opgeleverd. Al wil ik graag een uitzondering maken voor "De geschiedenis van de Nederlandse Literatuur, eerste deel: Stemmen op Schrift" van Frits van Oostrom.

Tot zover het kader: Een nationale identiteitscrisis, leidend tot een gretige terugkeer naar de nationale beschavingsbronnen.

Typisch is, dat, net als in de dertiger jaren van de 20ste eeuw, niet een brede greep wordt gedaan naar het hele judeo-christelijk-renaissance erfgoed, maar het heil wordt gezocht bij Piet Hein, Willem de Zwijger, Jacob Cats en Vader Drees.

Dat gebeurt, denk ik, omdat de bron van de angst, van de onzekerheid, ligt in de globalisering, de europeanisering en de noodzaak om dagelijks om te gaan met niet-inheemse culturen. De eerste twee zijn tamelijk abstract. De derde is concreet: In de armere stadswijken is de confrontatie dagelijkse kost. Daarom is de binnenkomst, het blijven en het zich ontwikkelen van immigranten in de stadswijken geworden tot het symbool van de bedreiging. Alles wordt daaraan opgehangen. Politici als Wilders, Hirsi Ali, Pastors en Nawijn voeren alles op de islam terug. Elk om afzonderlijke, hem of haar moverende, redenenen. Voor publicisten als Ephimenco, Cliteur, enz., geldt hetzelfde: Iedereen die weigert om alle kwaad van deze wereld toe te schrijven aan de Islam, is verdacht, is een "Dhimmi" en wordt verbannen naar de "Linkse Schuilkerk".

Buiten Nederland verbaast men zich hogelijk. Het ultratolerante land is plotseling kampioen-xenofobie en kampioen-discriminatie geworden. Ons verbaast het minder: De Hollandse tolerantie is altijd al "leeg" geweest ("De Lege Tolerantie", div. auteurs, 2003). Het was "leven en laten leven", zolang je je gedeist houdt. Sociale controle via de verplicht open overgordijnen in de doorzonwoning.

De struisvogel-illusie ("Als je niet kijkt, gaat het vanzelf wel weg") was gemeenschappelijk aan de linkse intelligentsia (want de immigranten woonden immers niet naast haar deuren) en aan "fatsoenlijk rechts". Door een reeks toevalligheden, kwam ik tien jaar lang te werken bij de Directie Coördinatie Minderhedenbeleid" van het ministerie van Binnenlandse Zaken (1982-1992). Het was de tijd van ex-PvdA-kamerlid Henk Molleman. Molleman distantieerde zich enerzijds van de (rechtse) illusie, dat "ze wel vanzelf terug" zouden gaan, en anderzijds van het pseudo-linkse "anti-racisme" activisme.

We zetten een nuchtere aanpak op, gericht op de nieuwe taken die ministeries moesten opnemen en op de gemeenten, die als eersten met oplossingen moesten komen. Bekroning van die aanpak was een geïntegreerd wijkgericht emancipatiebeleid, samen met de gemeenten, dat we "probleemcumulatiegebiedenbeleid (PCG)" noemden. Het was 1983. Alle elementen van wat nu geregeld als wonder-oplossingen wordt aangedragen, zaten er al in, en, wat belangrijker is: Ze zaten er geïntegreerd in. Niet het één na het ander proberen, zodat de mensen horendol worden, maar een aanpak die ziet op de problemen, zoals die werkelijk door mensen worden ervaren, en, natuurlijk, ingesteld op de oplossingen, de emancipatoire oplossingen, die zij zelf bedachten. En vaak ook tot stand brachten.

Met de komst van Bolkestein in het begin van de negentiger jaren als leider van de VVD, werd langzamerhand de xenofobe aanpak, zo scherp veroordeeld bij Janmaat, een geaccepteerd gegeven. Dat inspireerde Pim Fortuyn. Bijna tien jaar lang bleef deze een marginale mopperaar in Elsevier's Weekblad (Dick Pels: "De geest van Pim", 2003).

In 2001/2002 barstte de frustratie los. Een natuuractivist vermoordde Fortuyn, een wahhabitische fanaat Van Gogh. Sindsdien wordt alle kwaad van de wereld toegeschreven aan de Islam, de hoofddoek, de clitorectomie en de veelwijverij. Tot voor kort leek een afglijden naar een provinciaal xenofoob particularisme vrijwel onvermijdelijk. "Links" en fatsoenlijk rechts bleven opgesloten in hun linkse schuilkerken. Enige dissidente stemmen: Geert Mak (Moedige pamfletten: "Gedoemd tot Kwetsbaarheid", 2004), VVDer Dijkstal, Ed van Thijn. PvdA-leiding meest opportunistisch.

De gemeenteraadsverkiezingen van 9 maart 2006 gaven echter een bemoedigend beeld te zien: Islamofobe groepen, alsmede VVD en CDA, kregen een electoraal pak slaag. Gewone mensen hadden blijkbaar genoeg van het xenofobe opportunisme. Een verklaring (4 april 2006) van vertegenwoordigers van alle democratische partijen stelt het harde beleid van het kabinet-Balkenende aan de kaak en in de afgelopen twee maanden is discriminatie-kampioen minister Verdonk (VVD) tot drie maal toe met een motie van wantrouwen geconfronteerd.

Deze blog heeft als programma, aan de debatten bij te dragen en suggesties te doen voor een echte integratie-politiek.